Πως ζωγραφίζουμε με ψηφίδες. Ψηφιδωτό ή μωσαικό

Ψηφιδωτό ονομάζεται το σύνολο από πολύχρωμα πετραδάκια (ψηφίδες), τα οποία τοποθετούνται το ένα δίπλα στο άλλο και στερεώνονται με κάποιο συγκολλητικό υλικό σε κατάλληλα διαμορφωμένο υπόστρωμα δημιουργώντας περίτεχνα διακοσμημένες επιφάνειες. Η τέχνη του ψηφιδωτού προέκυψε από το στρώσιμο των δαπέδων με φυσικά βότσαλα.  Τα παλαιότερα σωζόμενα ψηφιδωτά εντοπίζονται στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα στη Μικρά Ασία και χρονολογούνται στον 8ο π.Χ. αιώνα.  Ήδη στη μινωική Κρήτη εφαρμοζόταν με πολλή επιτυχία για τη διακόσμηση δαπέδων και τοίχων. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως ωραιότατα δείγματα αυτής της τέχνης που γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους  (3oς αι. π.Χ. – 4oς αι. μ.Χ.). Από τον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, η τεχνική των ψηφιδωτών μεταλαμπαδεύτηκε στη Ρώμη τον 1ο π.Χ. αι. και από εκεί σε ολόκληρη τη  Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι Ρωμαίοι ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν ψηφιδωτά σε επιτοίχιες εφαρμογές στα τεχνητά σπήλαια που αφιέρωναν στις Μούσες (Μωσαϊκό). 

Πασίγνωστο είναι το ψηφιδωτό από την Πομπηία που παριστάνει τη μάχη του Μ. Αλεξάνδρου στην Ισσό. Τη μεγάλη τους ακμή γνωρίζουν οι ψηφιδωτές διακοσμήσεις κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οι Βυζαντινοί εκτός από επιδαπέδια και επιτοίχια ψηφιδωτά έφτιαχναν και φορητές ψηφιδωτές εικόνες.

Είδη ψηφίδων

• Ψηφίδες από φυσικά πετρώματα (βότσαλα, χαλίκια, μάρμαρα, γρανίτες πωρόλιθοι, ψαμμίτες, ημιπολύτιμες πέτρες).
• Ψηφίδες από γυαλί (γυάλινες ψηφίδες σε «γυάλινο μωσαϊκό», γυάλινες ψηφίδες σε «κλασικό μωσαϊκό», ψηφίδες  από αδιαφανές, συμπαγές γυαλί, 
• Ψηφίδες από έγχρωμο γυαλί).
• Ψηφίδες από τεχνητούς λίθους (κεραμικές ψηφίδες για «μωσαϊκό ψαμμαργίλου», κεραμικές ψηφίδες από ψημένο πηλό,
• Ψηφίδες από κομμάτια και θρύψαλα, ψηφίδες από τεχνητό πηλό).

Ψηφιδωτά – Τεχνικές
Οι βασικές τεχνικές ψηφιδοθέτησης είναι οι εξής τέσσερις:

• Απ’ ευθείας ψηφιδοθέτηση πάνω στο νωπό, υγρό ακόμη κονίαμα.
• Ανάστροφη ψηφιδοθέτηση. Οι ψηφίδες στερεώνονται με κόλλα (από την καλή τους πλευρά)
• πάνω στο σχέδιο της παράστασης του ψηφιδωτού που έχει σχεδιασθεί και χρωματισθεί πάνω σε χαρτί    πακεταρίσματος από την ανάστροφη πλευρά του. 
• Κατά τη διάρκεια της ψηφιδοθέτησης και της στερέωσης αυτής, ορατή μένει η βάση κάθε ψηφίδας που αργότερα θα ενσφηνωθεί μέσα στο κονίαμα.
• Ορθή ψηφιδοθέτηση πάνω σε πλαστελίνη με ορατή την καλή όψη (την πάνω πλευρά) των ψηφίδων.
• Στερέωση με κόλλα των ψηφίδων σε πλαστικό διχτάκι πάνω σε βάση από ξύλο, κόντρα-πλακέ, πλακάζ κλπ.,
• έτσι ώστε να είναι δυνατή η μεταφορά-τοποθέτηση αυτών σε οποιοδήποτε χώρο-επιφάνεια.