Η τέχνη των Ελλήνων

Πολύγνωτος
Άδε Πολυγνώτεια Πολυξένα
ούδείς τις άλλα χείρ έθιγεν τούτο
δαιμονίου πίνακος

Τάδε έφη Πολιανός

Για το έργο του Πολυγνώτου που παρουσίαζε την θυσία της Πολυξένης στον τάφο του Αχιλλέα.

Γεννήθηκε στη Θάσο και ηταν γιός και μαθητής του επίσης ζωγράφου Αλκαοφώντος και ανηψιός του επίσης ζωγράφου Αριστοφώντος.
Εφυγε απ την πατρίδα του νωρίς και πήγε πρώτα στις Πλαταιές και μετά στους Δελφούς από 479-462πχ.

Το 462πχ οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν την θάσο.Ο Κίμων τον προσκαλεί στην Αθήνα και συνδέεται φιλικά και με τον
Κίμωνα και με την αδελφή του Ελπινίκη.
Εμεινε μετά απο αυτό μόνιμα στην Αθήνα και οι Αθηναίοι τιμής ένεκα τον ανακηρύσσουν Αθηναίο Πολίτη.
Πέθανε περί τα έτη 425-420 πχ

Τα εργα του

Εις τους Δελφούς
Εις τον πρόναο του θεάς Αθηνάς έγο του που παριστά τον Οδυσσέα να φονεύει τους μνηστήρες της Πηνελόπης.
Εις την λέσχη των Κνιδίων στους Δελφούς έφτιαξε μια μεγάλη ζωγραφική σύνθεση αποτελούμενη απο δυο πίνακες.
Στον ένα παρουσιάζειτην ~Ιλίου Πέρσιν~ την καταστροφή της
Τροίας, η δε άλλη την~ Νεκυίαν~ την κάθοδο στον `Αδη του Οδυσσέα
Κάτω απ τις συνθέσεις υπήρχε το ακόλουθο επίγραμμα

<Γράψε Πολύγνωτος, Θάσιον γένο, Αγλαοφώντος υιός, περθομένην Ιλίου ακρόπολιν>

Εις την Αθήνα
Στην ποικίλλη στοά, στο θησείο, εις το Ανακείον, εις την πινακοθήκη των προπυλαίων της Ακρόπολης.

Τι έδωσε ο Πολύγνωτος στην Ελληνική ζωγραφική
Εδωσε πολλά και την πήγε πολλά σκαλιά επάνω
Πρώτον..  έβαλε και τέταρτο χρώμα ..την ώχρα ή κίτρινο και έτσι με άσπρο ,μαύρο,κόκκινο και κίτρινο ζωγράφιζαν πιά.
Δευτερον.. έβαλε επίπεδα στην ζωγραφικές του παραστάσεις και έδωσε προοπτική στον πίνακα
Τρίτον  ήταν ηθικοπλάστης μορφών ώστε να βγάλει και συναίσθημα
Και τέταρτον ζωγραφιζε τόσο πειστικά τις μορφές και τους χιτώνες των γυναικών και φαίνονταν τόσο διάφανα τα πέπλα και αληθινά..που πήγαιναν κόντα να τα αγγίξουν για να βεβαιωθούν οτι ήταν ζωγραφική και οτι δεν είχε βάλει κάποιο ύφασμα διάφανο πάνω απ τις μορφές του.
Αγγείο Πολυγνώτου
Ετσι ονόμασαν τα αγγεία που βρέθηκαν και αναπαραστούν θέματα από τις δικές του παραστάσεις.Δεν ξέρουμε ποιός τα φιλοτέχνησε αλλά ξέρουμε ότι ήταν αντιγραφές απο δικά του έργα
Ενα απο αυτά είναι και το παρα κάτω..
Ο Οδυσσεύς φονεύων τους μνηστήρες
Πληροφορίες από τον Μεγακλή....
.Ο Πολύγνωτος, μαζί με τον Μίκωνα, έκαναν τα σημαντικότερα βήματα στην παρουσίαση του διαστήματος και του χώρου. Η σημαντικότερη όμως προσφορά του Πολύγνωτου ήταν η αναλυτική χρήση των χρωμάτων με τα οποία δουλεύει η φύση ως επί το πλείστον στο υλικό της μέρος (και όχι στο ψευδαισθησιακό, όπως το χρώμα της θάλασσας και του ουρανού που ενώ είναι διάφανη στην πραγματικότητα, φαίνονται γαλάζια, μπλέ).

Τα καθαρά και έντονα χρώματα πχ κόκκινο, κίτρινο, μπλέ κλπ, υπάρχουν στο υλικό μέρος της φύσης σε αναλογία μικρότερη του 1/1000. Η ζωγραφική όφειλε να μιμείται τον χρωματικό τρόπο της φύσης. Πρόκειται για την περίφημη «Πολυγνώτεια τετραχρωμία». Τα χρώματα αυτά είναι: το άσπρο, το μαύρο, το κεραμμυδί (χοντροκόκκινο), η ώχρα και όλα τα παράγωγά τους (το γκρί, το καφέ, το πράσινο, το κίτρινο, το πορτοκαλί, το ροζ, κλπ.).

Η χρήση των «Πολυγνώτειων χρωμάτων» χαρακτηρίζει ολόκληρη την αρχαία Ελληνική ζωγραφική (Αρχαϊκή, κλπ) αιώνες πριν τον Πολύγνωτο. Η προσφορά του Πολύγνωτου έγκειται στην μεγαλύτερη ανάλυση των χρωμάτων αυτών, δηλαδή στην παραγωγή περισσότερων χρωματικών διαβαθμίσεων πάνω σε αυτή την χρωματική κλίμακα.

Τα χρώματα αυτά, αποδίδουν την αίσθηση της συνέχειας και της ενότητας της συμφωνίας και της συνοχής και γι’ αυτό αποτελούν την αναγωγή στο Εν, στην συμπαντική ενότητα(το Εν ταυτίζεται με τον Δία, τον Θεό, τον Νου, την Ειμαρμένη, αλλά και με πολλά άλλα ονόματα επονομάζεται αυτή η ανώτατη θεότητα του παντός όπως μας λέει ο Ζήνων ο Κιτιεύς).

Δίκαια λοιπόν έχει αποκληθεί και «τετραχρωμία της Αγάπης» (καθώς η Αγάπη είναι η αναγωγή προς την μία των πάντων αρχή, η ένωση με το πάν, με το Έν). Πολλοί Έλληνες μίλησαν γι’ αυτό. Παραθέτουμε εδώ ένα κείμενο του Ολυμπιόδωρου που αναφέρει το γεγονός ότι για το ίδιο θέμα μίλησαν οι Πυθαγόρειοι, ο Εμπεδοκλής και ο Πλάτων. Να επισημάνουμε για την σωστή ανάγνωση του κειμένου, ότι η αρχαία Ελληνική λέξη «φιλία» σημαίνει πρώτιστα αγάπη και δευτερευόντως έχει την σημερινή έννοια της λέξεως, καθώς, φιλώ = αγαπώ(η λέξη φιλία είναι το ουσιαστικό του ρήματος φιλώ):

«Η δε φιλία, ως οι σοφοί φασίν [ό εστιν οι Πυθαγόρειοι και ο Εμπεδοκλής φάσκων την φιλίαν ενούν τον Σφαίρον], ενοποιός εστιν. Η γάρ φιλία προς τη μιά των πάντων εστίν αρχή, ει δε γε εκεί ένωσις πανταχού και ουδαμού διάκρισις. …. γήν γάρ και ουρανόν και πάντα τον κόσμον η φιλία συνέχει ενοποιός ούσα». (Ολυμπιόδωρος, σχόλια στον Γοργία του Πλάτωνος)…η Αγάπη είναι η αναγωγή προς την μία των πάντων αρχή..

Ο Πλάτωνας επίσης, αναφέρει ότι αν ζωγραφίζοντας κανείς ένα πρόσωπο δεν χρησιμοποιήσει Πολυγνώτεια χρώματα, αλλά κάποια άλλα, θα χάσει την φυσική χροιά του ανθρώπινου προσώπου.

-Ο Αγάθαρχος ο οποίος ήταν ο σημαντικότερος σκηνογράφος του 5ου αιώνα. Είχε γράψει πραγματεία από την οποία άντλησαν στοιχεία ο Δημόκριτος και ο Αναξαγόρας και έγραψαν μελέτες για «τον τρόπο με τον οποίο τα επιπέδου επιφανείας ζωγραφιζόμενα αντικείμενα φαίνονται στην εικόνα είτε ως να προέχουν είτε ως να αφίστανται από το βάθος της».

-Ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος, ο Παράσιος από την Έφεσο και ο Ζεύξις από την Ηράκλεια της Μεγάλης Ελλάδας, οι οποίοι εισήγαγαν την τεχνική της φωτοσκίασης. Ο Πλούταρχος αναφέρει στα Ηθικά: «Και γαρ Απολλόδωρος ο ζωγράφος ανθρώπων πρώτος εξευρών φθοράν και απόχρωσιν σκιάς, Αθηναίος ην».

-Ο Εύπομπος, ο Πάμφιλος και ο Παυσίας οι οποίοι καθιέρωσαν την σχολή της Σικυώνος ως την σημαντικότερη σχολή ζωγραφικής του Ελληνικού κόσμου στην οποία φοίτησαν πολλοί από τους μετέπειτα σημαντικούς ζωγράφους, ερχόμενοι από διάφορα μέρη της Ελλάδας.

-Ο Ευφράνωρ ο οποίος έγραψε βιβλίο περί συμμετρίας και χρωμάτων.

-Ο Νικίας, μαθητής του Αντιδότου και συνεργάτης του Πραξιτέλη, ο Απελλής από την Κολοφώνα της Ιωνίας και ο Πρωτογένης, οι οποίοι θεωρείται ότι έφθασαν την αρχαία Ελληνική ζωγραφική στο απόγειο της άνθησης και της τελειότητας.

-Η Ιαία, η οποία είχε αποκτήσει την φήμη ότι εκτός από την ποιότητα των έργων της, μπορούσε να τα εκτελεί με ταχύτητα. Έλεγαν ότι κανείς δεν είχε ταχύτερο χέρι. Οι αμοιβές των έργων της ξεπερνούσαν αυτές των συγχρόνων της.
Αλλος σπουδαίος Ελλην ζωγράφος..ΑΠΕΛΛΗΣ

Παραθέτω έργα του..αντίγραφα απο Πομποιία
ΑΠΕΛΛΗΣ..Ο προσωπογράφος του Μ.Αλεξάνδρουσύγχρονοι ζωγράφοι του Πολυγνώτου ήταν ο Μήκων, ο Πάναινος,αδελφός του Φειδίου,ο Ονασίας,ο Αγάθαργος,ο Διονύσιος ο όποιος υπήρξε και ο πρώτος προσωπογράφος και ο Παύσων που απέδιδε τις μορφές ακόμα με τα ελλατώματα τους και για αυτό ονομάστηκε κακογράφος
Μεταξύ το Πελοποννησιακού πολέμου και του Αλεξάνδρου η ζωγραφική δια <μοδέλων> πέτυχε πλήρως την παράσταση του φυσικού κάλλους.
Ο Σκόπας και ο Πραξιτέλης πέτυχαν το ίδιο απ την μεριά της γλυπτικής.
Ο Αθηναίος Απολλόδωρος σκιαγραφεί τα εργα του εξ ου και επονωμασθει σκιαγράφος
Αυτός ζωγράφιζε σε μικρά πινάκια, εξ ου και πίνακες,και οχι σε τοίχους.

Ανάμεσα στα χρόνια του Πολυγνώτου και λίγο πριν απ τα χρόνια του 'Απελλή η ζωγραφική στην Αθηναική κοινωνία παρήκμασε.Αναπτύχθησαν οι Θήβες(Νικόμαχος) καιμετά όλη η τέχνη μεταφέρθηκε στην Συκιώνα η οποία αναλαμβάνει πάλι την παλιά της δόξα και μάλιστα αναδεικνύεται σε διδάσκαλο της Τέχνης σε τέτοιο σημείο ώστε αν κάποιος δεν φοιτούσε εις την σχολή της έλεγαν δεν είναι τέλειος ζωγράφος.Οι Συκιώνιοι ασκούσαν την μέθοδο της εγκαυστικής με τόσο τέλειο τρόπο που έφτασε να λέμε σήμερα πως θεωρούντο πατέρες αυτής.Ο Πάμφιλος τελειοποίησε την εγκαυστική μέθοδο και την διέδωσε τόσο που μπήκε στο σχολείο σαν απαραίτητη γνώση για τα παιδιά.

Και φτάνουμε στα χρόνια του Μ. Αλεξάνδρου ..
'Ενας απ τους διασημότερους ζωγράφους της αρχαιότητος μαζι με τον Πολύγνωτο,Ζεύξιδο και Παρράσιο αποτελούν το ΤΕΛΕΙΟΝ εις την ζωγραφική
Το όνομάτου παρέμεινε στην τέχνη της ζωγραφικής ισάξιο του Φειδίου στην γλυπτική(πλαστική το έλεγαν οι παππούδες μας)
Ο Απελλής ήταν Εφέσιος και φαίνεται ότι όλα τα έργα του έγιναν με την μέθοδο της εγκαυστικής τέχνης πάνω σε ξύλινους πίνακες ή πάνω σε μάρμαρινες πλάκες μαθαίνοντας από τον δάσκαλό του Πάμφιλο άριστα αυτή την μέθοδο.
Ο Απελλής ήταν διάσημος για τον πλούτο των χρωμάτων του στη ζωγραφική του...
Ειχε ανακαλύψει μεθόδους παρασκευής χρωμάτων που ακόμα και σήμερα μας είναι άγνωστες,απο ποικιλία διαφόρων ουσιών...αλλά θα σας γελάσω ποιές ήταν αυτές..άμα τις ήξερα θα ήμουν η ευτυχέστερη των θνητών.
Κράτησε τα τέσσερα χρώματα του Πολυγνώτου και πρόσθεσε και λίγο κυανούν και πράσινο λεπταίνοντας τις αποχρώσεις του.
Το κύριο χαρακτηριστικό της τέχνης του Απελλή ήταν η λεπτότητα των χαρακτηριστικών χραμμών του ,η αληθοφάνεια
των χρωμάτων του ,η άμμετρος χάρη ,καλλονή,εκφραστικότητα των μορφών του και η αποφυγή κάθε υπερβολής και στο σχέδιο και στα χρώματα του.
Εξ αιτίας αυτών των αρετών έγινε ο επίσημος προσωπογράφος του Μ.Αλεξάνδρου και τον πήρε και μαζί του στην εκστρατεία του στην Μ.Ασία.
Ζωγράφισε πάρα πολλά έργα ,η αναδυομένη Αφροδίτη του όμως και ο Αλέξανδρος κεραυνοφόρο εθαυμάζοντο πιότερο όλων.
Φαίνεται δε ότι ο Απελλής πρώτος ζωγράφισε αλληγορικές εικόνες(για ποιον σουρεαλισμό μιλάμε οι μεταγενέστεροι?)καιπροσωποποιήσεις και ιδεών όπως η βροντή ,η άγνοια, η υπόληψη,ο φθόνος, η διαβολήν, η αλήθεια.
Ο Πίνδαρος έλεγε πως ο Απελλής "μείλιχα εργάζεται για τους θνητούς και αυτό το απέδιδε στην παιδική αριστοκρατική του αγωγή, τη βαθιά μουσική του παιδεία, στην έμφυτη ευγένεια και τη χάρη που είναι δώρημα των θεών".
Αυτή η εικόνα φτιάχτηκε από Μποτσιτσέλι στα πρότυπα του Απελλή.

Ο Απελλής ζωγράφισε και θέματα αλληγορικά, όπως το πολυσύνθετο έργο του "Συκοφαντία", περιτριγυρισμένη από την "Αγνοια" , την "Υπόληψη", το "Φθόνο". Επίσης την "Επιβολή με την απάτη" και τη "Μετάνοια με την αλήθεια". Αυτόν τον πίνακα περιγράφει λεπτομερέστατα ο Λουκιανός (Περί του μη ραδίως πιστεύειν διαβολή, 4), ο οποίος ιστορεί και την αιτία της κατασκευής, δηλαδή τον φθόνο του Αντιφίλου, ο οποίος από ζήλεια τον διέβαλε στο βασιλιά Πτολεμαίο τον Α' . "Ούτω ο Απελλής τον κατ' αυτόν κίνδυνον απέδωσεν εν τη εικόνι".
Φημισμένο έργο του είναι επίσης η Συκοφαντία (ή Διαβολή), για το οποίο αντλούμε πληροφορίες από την πραγματεία τού Λουκιανού Περὶ τοῦ μὴ ῥᾳδίως πιστεύειν διαβολῆ. Αφορμή για την ολοκλήρωση του αλληγορικού αυτού έργου υπήρξε, κατά τον Λουκιανό, ο φθόνος του Αντίφιλου, ο οποίος διέβαλε τον Απελλή στον Πτολεμαίο Α', διαρέοντας μία συκοφαντία περί συμμετοχής του σε δολοπλοκία με στόχο την ανατροπή του βασιλιά. Η σύνθεση απεικόνιζε τη Συκοφαντία ως μία όμορφη γυναικεία μορφή, κρατώντας μία καιόμενη δάδα στο αριστερό της χέρι και πλησιάζοντας έναν άνδρα με υπερμεγέθη αυτιά, περιτριγυρισμένο από την Άγνοια και την Υπόληψη, με οδηγό έναν άνδρα που συμβόλιζε το Φθόνο. Τη Συκοφαντία πλαισίωναν δύο ακόμα γυναικείες μορφές, η Επιβουλή και η Απάτη, ενώ από πίσω τους ακολουθούσε η δακρυσμένη Μετάνοια που ανέμενε την έλευση της Αλήθειας[9]. H περιγραφή του έργου, όπως δίνεται από τον Λουκιανό, ενέπνευσε τον Σάντρο Μποτιτσέλι για τη δημιουργία του αλληγορικού πίνακα Η Συκοφαντία του Απελλή (1494/95, Ουφίτσι).


Απο εκεί οι πληροφορίες!
Και κάτι ακόμα για Απελλή.
Ο περίφημος πίνακας του η "Άναδυομένη Αφροδίτη" προορισμένος να διακοσμήσει τον ναό του Ασκληπιού στη Κω
είχε σαν θέμα την Αφροδίτη όπου αναδυόταν από τα κύματα και αρκετό μέρος απ το σώμα της κάλυπταν τα κύματα,ενώ προσπαθούσε με τα χέρια της να στύψει τα μαλλιά της φέρνοντάς τα μπροστά για να βγάλει τα νερά απο πάνω τους κίνηση που ποιά γυναίκα δεν την έχει κάνει και μάλιστα αν έχει μακρυά μαλλιά, μετά απο μπάνιο.
Λένε ότι(στραβων εφη)είδε την Φρύνη την περίφημη εταίρα να λούζεται στην Ελευσίνα.Από εκει η έμπνευση...λένε..
Το σίγουρο είναι οτι ο Απελλής χρησιμοποιούσε ζωντανά μοντέλα για τους πίνακές του.Αυτά για να μην μου φωνάζεται όταν λεω ...απο ζωντανό μοντέλο πάντα και όχι απο φωτό.

ΖΩΓΡΑΦΟΙ ΔΡΩΝΤΕΣ ΜΑΖΙ ΜΕ ΑΠΕΛΛΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΥΤΟΝ

Μαζί με τον Απελλή θαύμαζαν και τον Πρωτογένη τον Καύνιον .Εργο του ο αναπαυόμενος σάτυρος,καθώς και τον Αετίων που ζωγράφισε τον γάμο του Μ.αλεξάνδρου με την Ρωξάνη.
Ο Φιλοχάρης απο Χαλκίδαο Πειραϊκός πιθανόν απο πειραιά αι πολλοι άλλοι.Μετά τον Απελλή η ζωγραφική αναμασά τα ίδια και τα ίδια .
Κυρίως οι καλλιτέχνες αντιγράφουν τους παλαιότερους τους μεταξύ των ετών 250-50 πχ.
Εκεί περίπου φαίνεται πως μαζί με την εγκαυστική τέχνη παρουσιάζεται και η ψηφοθετική(μωσαικό)
Σημαντικοί ζωγράφοι αναφέρονατι οπως ο Τιμόχαρος απο το Βυζάντιο ο Ολβιάδης, Ο Σταδεύς και ο Θεόδωρος.Αλλά και πολλές γυναίκες ασχολούνται με την τέχνη του μωσαϊκού.
Μετά την κατάκτηση της Ελλάδος από τους Ρωμαίους (194-146) αφαιρέθησαν τα ζωγραφικά έργα και μεταφέρθηκαν στην Ρώμη όλα πλην των τοιχογραφιών.
Δυστυχώς δεν διεσώθησαν έργα από αρχαιότητα αλλά ξέρουμε για αυτά απ την συγγραφή των ιστορικών μας και όχι μονο αρχαίων συγγραφέων, ναναι καλά οπου κι αν είναι.
Από εκεί και ύστερα η μωσαική τέχνη ακμάζει.
Στην Όλυνθο βρέθηκαν ύπέροχα μωσακικά δαπέδου το 1928, τα δε μωσαϊκά είναι απο τα πιο παλιά περίπου το 348 πχ.
Και στην Ιταλία διασώθησαν πάρα πολύ ωραια μωσαίκά, κυρίως Πομποιία.
Τα μόνα που εχουν διασωθεί απ την ζωγραφική των παπούδων μας ,αν και δεν αποτελούν χαρακτηριστικό είδος της τέχνης τους αλλά ένα ελάχιστο δείγμα,είναι τα πορταίτα των φαγιούμ στην αίγυπτο.
Να ξέρετε πως αυτά τα έφτιαχναν τεχνίτες, πως να το πω,όχι της εμβέλειας Απελλή,για βιοποριστικούς λόγους.
Παρ όλα αυτά, είναι θαυμαστά. Εργα απ τους απλούς έλληνες πολίτες.

 

Το πρώτο παλαιολιθικό ελληνικό έργο τέχνης, βρέθηκε στο σπήλαιο Σαρακινό του Πηλίου. Είναι η παράσταση ενός αλόγου χαραγμένη πάνω σε λίθινο αντικείμενο μήκους 8 εκατ. απο αυτην την σελιδα οι πληροφοριες παιδια..και παλι τους ευχαριστουμε