ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ(1450-1600)
Αναγέννηση (Renaissance) που σημαίνει ξαναγεννιέμαι ήταν πραγματικά το ξαναγέννημα σε όλα τα επίπεδα της ζωής και τις τέχνης μετά τον σκοταδισμό του Μεσαίωνα

Η αυγή

Πότε, πού, με ποιούς και γιατί ξεκίνησε.

  • 15ο -16ο αιώνα
  • Ξεκινά από Ιταλία
  • Φλωρεντία
  • Ρώμη
  • Μιλάνο
  • Βενετία

Θα αναρωτηθεί κανείς γιατί η αναγγένηση ξεκινά στην Ιταλία;

  • Χώρα είναι ανεπηρέαστη από αραβικές επιδρομές και εθνολογικές ανομοιογένιες
  • Διατηρεί ζωντανή την ανάμνηση και παρουσία του Ρωμαϊκού πολιτισμού.
  • Ισως να θέλει και να τον αναβιώσει,συμβαίνει συχνά αυτό το φαινόμενο.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ είναι το κέντρο του ενδιαφέροντός της, η ξεχωριστή ατομική προσωπικότητα που παραγνωρίστηκε στους αιώνες που προηγήθηκαν. Προσοχή δίνεται και στο χώρο, στη φύση, στην οποία ζει το θαυμαστό όν, εξυμνώντας το , περιβάλλοντας τον με αυτήν.
Χαρακτηριστικά της αναγέννησης.

  • Απελευθέρωση από τους εκκλησιαστικούς περιορισμούς.
  • Ο άνθρωπος → Αρχή και κατάληξη της λειτουργίας του έργου.
  • Η πρόοδος ξεκινάει από τον άνθρωπο και καταλήγει σ’ αυτόν.

Δεν υπάρχει τίποτα θαυμασιότερο από τον άνθρωπο για τους δημιουργούς αυτής της περιόδου.

Λίγο υπερβολικά όλα αυτά,αλλά εντάξει, ήταν και άλλες οι εποχές τότε.
Ακόμα και στον τομέα των υλικών για ζωγραφική και όχι μόνο, γίνονται ανακατατάξεις.
Αλλά πίστη ,πίστη. Δείτε τα έργα τους.


Χαρακτηριστικά της τέχνης.
Αγάπη για την απόδοση του όγκου,της λεπτομέρειας,της προοπτικής, του φωτός και γενικά της παρατήρησης.
Η αναζήτηση της ιδεώδους ομορφιάς κατά τα ελληνικά πρότυπα ήταν για αυτούς το άπαν.
Και όπως καταλαβαίνει ο καθείς απο εμάς λατρεύουν το σώμα, το ανθρώπινο..αντρικό ή γυναικείο και το παρουσιάζουν σε όλο του το μεγαλείο προσέχοντας να μην θίξουν ευαίσθησίες αρχόντων..εκεί όχι μόνο κοβόταν το ψωμί και οι τιμές αλλά και το κεφάλι τους. Ελευθερία τέχνης από τότε..λέμε τώρα ε;
Επιδεικνύουν λοιπόν το ανδρικό και γυναικείο γυμνό σώμα αποδίδοντάς τους ιδιαίτερη ομορφιά, σε αντίθεση με το μεσαίωνα, που θεωρούσε το γυμνό σώμα σύμβολο του πειρασμού και της αμαρτίας.
Πάντα όμως κάτω από το πέπλο της σεμνότητος.

Αμα έλεγε Αφροδίτη το έργο τους, αφεση αμαρτιών! Άμα έλεγε Ελενάκι και ήτο γυμνό το Ελενάκι ή και ημίγυμνο, στο πυρ το εξώτερο! Σεβαστά ήθη και έθιμα, α! όλα και όλα!

Εκεί διαβάζουν μετά μανίας τα αρχαία κείμενα. Μεσαίωνας γαρ πριν, σκοταδισμός, φόβος, αλλά η γνώση και η σοφία δεν χάνεται ποτέ ,ως γνωστόν για αυτό ανακαλύπτουν την προοπτική! Πρώτοι αυτοί καλέ.!!!!!!
Δίνεται μεγάλη προσοχή στην προοπτική, δηλαδή στην τρίτη διάσταση που απουσίαζε από τη μεσαιωνική και ιδιαίτερα από τη βυζαντινή τέχνη.
Και στη μεν μεσαιωνική τέχνη απουσίαζε γιατί οι ανθρωποι δεν ήξερα ή δεν παρατηρούσαν και όποιοι το έκαναν, είπαμε, στην πυρά, η δε βυζαντινή τέχνη ήξερε γιατί δεν είχε προοπτική, λόγω ταπεινότητος και λόγω θρησκείας και επι τέλους ήταν επιλογή τους όχι ότι την αγνοούσαν, με τόση προιστορια πίσω τους και τόσα θαυμαστά έργα που είχαν κάνει οι προηγούμενοί τους.
Η (γραμμική) προοπτική στη ζωγραφική είναι ένα μαθηματικό σύστημα που έχει σκοπό τη δημιουργία της ψευδαίσθησης απόστασης (μιάς τρίτης διάστασης, του βάθους) σε μια επίπεδη επιφάνεια δύο διαστάσεων (ύψος και πλάτος) όπως ο πίνακας ζωγραφικής, ώστε η εικόνα να φαίνεται περισσότερο φυσική και ρεαλιστική.

Τα θέματά τους τα έπαιρναν από:

  • Βίβλος
  • Ιστορία
  • Μυθολογία Ρώμης & Ελλάδος
  • Σκηνές σύγχρονης ζωής

Αλλά τι τους έκανε να θέλουν τόσο πολύ να ζωγραφίσουν και μάλιστα τέτοια θέματα.
Μήμπως ήθελαν να κόψουν τα δεσμά τους από τον Μεσαίωνα;
Μημπως ήταν μια προσπάθεια να αναβιώσουν την αρχαία καλή τέχνη;
Διαβάζοντας ίσως τα ελληνικά, ελληνιστικά και ρωμαικά συγράμματα θέλουν να αναβιώσουν τα κειμήλια;

Το σίγουρο είναι πάντως ότι δεν αντιγράφουν...τι να αντιγράψουν άλλοστε?τα πάντα είχαν καταστραφεί ή τα είχαν καταστρέψει.

Παράγοντες που ευνόησαν αυτά τα όνειρα και την προσπάθεια ήταν :

  • Η οικονομική ακμή ιταλικών πόλεων.
  • Η δράση των λογίων ελλήνων(παντού είμαστε)
  • Η εφεύρεση του Γουτεμβέργιου...η τυπογραφία.

Εκείνη την εποχή άνθισης της Ιταλικής τέχνης η Ελλάδα που ήταν;

Η Κωνταντινούπολη είχε ήδη γίνει τουρκική και οι τέχνες μάλλον δεν ήταν σε καλή θέση.

Οι 'Ελληνες ζωγράφοι και όχι μόνο οι ζωγράφοι, οι πιο πολλοί μετέφεραν την τέχνη τους και εκείνους τους ίδιους, μερικές φορές και την περιουσία τους στην γειτονική Ιταλία.Θα μιλήσουμε εκτενέστερα για τον El greco μετά.


 Θα παραθέσουμε λοιπόν ένα έργο του Albrecht Altdorfer , ο Άγιος Γεώργιος και ο Δράκος.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ

  • Leonardo Da Vinci
  • Michelangelo
  • Raphel Santi
  • Hieronymous Bosch
  • Pieter Bruegel
  • El Greco
  • Albrecht Durer
  • Matthias Grunewald
  • Piero della Francesca

Θα μιλήσουμε για όλα αυτά τα ιερά τέρατα της τέχνης για έναν έναν χωριστά.

Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452-1519)
 
ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ! ΤΟ ΘΑΥΜΑ! Ο ΑΠΙΣΤΕΥΤΟΣ

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι  (15 Απριλίου- 2 Μαίου 1519) ήταν  Ιταλός.Αρχιτέκτων, ζωγράφος, γλύπτης, μουσικός, εφευρέτης, μηχανικός, ανατόμος, γεωμέτρης και επιστήμονας που έζησε την περίοδο της Αναγέννησης

Το πλήρες όνομα του ήταν "Leonardo di ser Piero da Vinci", αν και υπέγραφε τα έργα του ως "Leonardo" ή "Io, Leonardo" (= «Εγώ, ο Λεονάρντο»). Ήταν καρπός του έρωτα του Πιέρο ντα Βίντσι και της Κατερίνας, της οποίας δεν γνωρίζουμε την πλήρη ταυτότητα. Οι δυο τους δεν έγιναν ποτέ νόμιμο ζευγάρι. Ο Πιέρο ήταν συμβολαιογράφος στην περιοχή, όπως και ο πατέρας του, παππούς του Λεονάρντο. Η μητέρα του, Κατερίνα, πιθανόν ήταν ταπεινότερης καταγωγής, μάλλον υπηρέτρια. Ένα χρόνο περίπου μετά τη γέννηση του Λεονάρντο οι γονείς του παντρεύτηκαν: ο Πιέρο την κόρη ενός πλούσιου συμβολαιογράφου και η Κατερίνα έναν εργάτη υψικαμίνου.


 

Έργα του:

Μυστικός δείπνος. Έργο με την καλύτερη σύνθεση και προοπτική.Το κεφάλι του Ιησού είναι ακριβώς εκεί που συγκλίνουν  όλες οι γραμμές του έργου ακριβώς στη γραμμή του ορίζοντα.

Η Παναγία των βράχων.

Το έργο πήρε το όνομα, Παναγία των βράχων, λόγω του ξερού τοπίου και των βράχων που υπάρχουν στο πίσω μέρος, στο τοπίο.  Δύο πίνακες απόλυτα τεκμηριωμένοι ότι ανήκουν στον Λεονάρντο.
Υπάρχουν βέβαια διαφορές.Δεν ξέρουμε αν τους έφτιαξε ο ίδιος ή έβαλε κάποιους μαθητές του ή ήταν μιά παραλλαγή που την συνήθιζε άλλοστε.

 Καινούργιες τεχνικές προβάλλουν και σε αυτούς τους πίνακες για την εποχή της αναγέννησης, όπως το σφουμάτο, (μη γραμμικά και σαφή περιθώρια στό σχήμα), που υπάρχει σε όλο τους το μεγαλείο, στην Τζοκόντα (χαμόγελο).

Μάθημα ανατομίας.Ο Λεονάνδρο σαν φυσικός και ανατόμος.
Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα οι γιατροί ανέτρεχαν γιά γνώσεις στις σημειώσεις-ζωγραφιές του ζωγράφου.

Επιπλέον διασώζεται σχέδιο του ντα Βίντσι που αναπαριστά τη συνουσία ενός άνδρα με μια γυναίκα, το οποίο εντάσσεται πιθανότατα σε γενικότερες μελέτες του γύρω από την λειτουργία των εσωτερικών οργάνων του ανθρώπου. Ο Λεονάρντο διατύπωσε διάφορες απόψεις σχετικά με την επίδραση και τη λειτουργία ουσιών που συνδέονται με διαφορετικά μέρη του σώματος. Πίστευε χαρακτηριστικά πως τα δάκρυα προέρχονταν από την καρδιά, το κέντρο όλων των συναισθημάτων. Η σημασία αυτών των θέσεων, έστω και λανθασμένων, έγκειται στο γεγονός πως οι ερμηνείες για τα ανθρώπινα συναισθήματα συνδέονταν με συγκεκριμένα όργανα του σώματος.

Ειδική αναφορά στην Τζοκόντα.

Ο περιβόητος πίνακας ονομάζεται "La Gioconda", που σημαίνει "Η χαμογελαστή", αλλά είναι και ένα λογοπαίγνιο με το όνομα της Λίζα Τζεραντίνι, της τρίτης γυναίκας του Φραντζέσκο ντελ Τζιοκόντο, ενός πλούσιου εμπόρου που γνωριζόταν προσωπικά με τον καλλιτέχνη. Το πορτρέτο της Μόνα Λίζα είναι διαφορετικό από τα άλλα της εποχής του. Στη Φλωρεντία του 16ου αιώνα τα πορτρέτα δεν ήταν απεικονίσεις χαρακτήρων, αλλά μάλλον εμβλήματα του πλούτου και της κοινωνικής θέσης. Το φόρεμα της Τζιοκόντας όμως είναι κλασικό και λιτό, ενώ παρ' όλο που είναι παντρεμένη, δεν φοράει κοσμήματα, ούτε καν βέρα. Τα λυτά μαλλιά της θα μπορούσαν να θεωρηθούν ένδειξη χαλαρών ηθών, ενώ το βλέμμα της, που κοιτάζει θαρραλέα μπροστά αντί να χαμηλώνει από σεμνοτυφία, είναι ακόμα ένα ζήτημα που προβληματίζει τους ειδικούς.
Και το μυστήριο γίνεται εντονότερο όταν μαθαίνουμε ότι ο Λεονάρντο δεν παρέδωσε ποτέ τον πίνακα, αλλά συνέχισε να τον δουλεύει για αρκετά χρόνια και τον κράτησε ως την ημέρα που πέθανε, στις 2 Μαΐου του 1519. Σύμφωνα με τη Ρόνα Γκόφεν, καθηγήτρια ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Ράτγκερς, παρ' όλο που ο πίνακας ξεκίνησε ως πορτρέτο, αργότερα ο σκοπός του άλλαξε. "Έγινε κάτι εντελώς διαφορετικό. Έγινε ένα καθαρά προσωπικό θέμα για τον Λεονάρντο, κάτι που εξέλισσε με τα χρόνια μόνο για τον εαυτό του".
Σύμφωνα με τον Σέργουιν Νιούλαντ, καθηγητή χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ και ειδικό στα ανατομικά σχέδια του Ντα Βίντσι, η Τζιοκόντα συμβολίζει τον γυναικείο ρόλο στην τεκνογονία και μάλιστα είναι προφανές στον πίνακα ότι είναι έγκυος. "Υποτίθεται ότι είναι μια νέα γυναίκα περίπου είκοσι χρόνων. Αν κοιτάξεις τα χέρια της, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα δάχτυλά της είναι πρησμένα. Κρατάει τα χέρια της πάνω στην κοιλιά της με τον συγκεκριμένο τρόπο που βλέπουμε συνήθως στις γυναίκες με προχωρημένη εγκυμοσύνη".
Τι ήταν όμως αυτό που έκανε τον Λεονάρντο να δει στο πρόσωπο του μοντέλου του το σύμβολο της μητρότητας και της γονιμότητας; Η δημιουργία της Μόνα Λίζας τοποθετείται μεταξύ του 1502 και του 1503, ενώ τα πρόσφατα ανακαλυφθέντα αρχεία βαπτίσεων της πόλης μαρτυρούν πως η Λίζα ντελ Τζιοκόντα γέννησε το δεύτερο παιδί της τον Δεκέμβριο του 1502. Όπως εξηγεί ο Μάρτιν Κέμπ, "η δημιουργία του πορτρέτου πυροδοτήθηκε από ένα σημαντικό γεγονός. Ίσως να είναι κοινότοπο, αλλά πιθανώς ο πίνακας έγινε για να εορτασθεί η εγκυμοσύνη της...."

 Λεονάρντο και "Μόνα Λίζα", Το μυστικό του μοντέλου, αφιέρωμα, ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 27

ΟΙ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΑΛΛΑ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ!
ΠΙΕΡΟ ΝΤΕΛΑ ΦΡΑΝΤΣΕΣΚΑ
Ο «αποτραβηγμένος» ζωγράφος
Η έκθεση-γεγονός στο Κρατικό Μουσείο Μεσαιωνικής και Μοντέρνας Τέχνης του Αρέτσο για τον πρωτοπόρο δημιουργό της Αναγέννησης
ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ Α.ΓΙΑΚΟΥΜΑΤΟΥ
(Ο κ. Αντρέας Γιακουμακάτος είναι αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.)
Λίγες φορές η έννοια του «ταξιδιού στην τέχνη» σημαίνει κυριολεκτικά τη φυσική περιήγηση, όπως συμβαίνει αυτή την περίοδο με την τέχνη του Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα. Κορυφαίος εκπρόσωπος της τέχνης του ιταλικού Κουατροτσέντο, ο Πιέρο γεννιέται το 1412, έξι χρόνια μετά τη γέννηση του Λεόν Μπατίστα Αλμπέρτι και έξι χρόνια πριν από την εμβληματική έναρξη κατασκευής του τρούλου του καθεδρικού ναού της Φλωρεντίας, σχεδιασμένου από τον Φιλίπο Μπρουνελέσκι. Τέκνο της «βαθιάς Τοσκάνης», κατάγεται από ένα μικρό χωριό κοντά στην πόλη του Αρέτσο, το Σαν Σεπόλκρο (κοντά στο χωριό Καπρέζε, γενέτειρα του Μιχαήλ Αγγελου), και από εκεί ξεκινά μια πορεία που τον οδηγεί στις Αυλές της Κεντρικής Ιταλίας: από την Τοσκάνη και την Ουμβρία ως τη θάλασσα της Αδριατικής, κέντρα τότε ανάπτυξης μιας «αστικής» διανόησης. Επιστρέφει όμως πάντα στο Σαν Σεπόλκρο, το χωριό του, στην οικεία φιλικότητα της περιβάλλουσας φύσης, στην ελεγειακή πλαστική των αλλεπάλληλων ήπιων λοφοσειρών που θα αποτελέσουν το φόντο σε πολλά από τα έργα του.

Η έκθεση-γεγονός στο Κρατικό Μουσείο Μεσαιωνικής και Μοντέρνας Τέχνης του Αρέτσο «Ο Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα και οι ιταλικές Αυλές» (Piero della Francesca e le corti italiane, 31 Μαρτίου - 22 Ιουλίου), με την επιμέλεια των γνωστών ιστορικών τέχνης Carlo Bertelli και Antonio Paolucci, επιδιώκει την ανανέωση του ενδιαφέροντος με νέα στοιχεία και «αναγνώσεις» του έργου του ιταλού ζωγράφου, μετά τις εκδηλώσεις του 1992 με αφορμή τα 500 χρόνια από τον θάνατό του.
Ο Πιέρο πέθανε στις 12 Οκτωβρίου του 1492, την ημέρα ακριβώς που ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακάλυπτε την Αμερική. Πολλοί θέλησαν να δώσουν μια συμβολική διάσταση σε αυτό το συμπτωματικό γεγονός, αναγνωρίζοντας στο πρόσωπο του καλλιτέχνη τον απόλυτο πρωτοπόρο της νεωτερικότητας.
Τα έργα του γνώρισαν τιμές και αναγνώριση όσο ο ίδιος ζούσε, για να ξεχαστούν μετά για χρόνια, ως την τελική αποκάλυψη στον 20ό αιώνα. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος υπερέβη σαφώς τον μέσο όρο ζωής των συγχρόνων του και υπήρξε πολύ παραγωγικός, από τα κινητά έργα του έχουν διασωθεί ελάχιστα, διασπαρμένα σε ιταλικά, ευρωπαϊκά και αμερικανικά μουσεία. Η έκθεση του Αρέτσο, πράγματι, δεν φιλοξενεί περισσότερα από 12 έργα του Πιέρο (περίπου τα μισά από όσα έχουν συνολικά διασωθεί), ενώ περιλαμβάνει πολύ περισσότερα των συγχρόνων του, διαμορφώνοντας ένα κριτικό πλαίσιο κατανόησης.

Δεν υπάρχει, πράγματι, καλύτερος τρόπος αποτίμησης της τέχνης αυτής της περιόδου από την όσο το δυνατόν πιο άμεση συγκριτική προσέγγιση του έργου των συγχρόνων. Εξαιτίας άλλωστε της θεματολογίας (σχεδόν αποκλειστικά θρησκευτικής) η μεθοδική «αντιπαραβολή» αποτελεί τον πιο αποδοτικό τρόπο ανάδειξης της ιδιοφυΐας.
Και ο Πιέρο, ο Μότσαρτ της αναγεννησιακής ζωγραφικής όπως αποκλήθηκε, αποτελεί ιδιοφυΐα, για την κατανόηση ωστόσο της οποίας οι επιμελητές της έκθεσης μας προσκαλούν σε ένα ταξίδι: από το μουσείο του Αρέτσο και τις αριστουργηματικές νωπογραφίες της βασιλικής του Αγίου Φραγκίσκου στην ίδια πόλη, ως το κοντινό χωριό Μοντέρκι, όπου βρίσκεται η περίφημη «Εγκυμονούσα Παναγία» (Madonna del Parto), και βέβαια το Σαν Σεπόλκρο, το χωριό του, όπου φιλοξενούνται η νωπογραφία της Ανάστασης και το Πολύπτυχο του Ελέους (Polittico della Misericordia).

Οι πιο επιμελείς βέβαια μπορούν να συνεχίσουν το ταξίδι σε άλλες πόλεις για να αναζητήσουν τα δημιουργικά ίχνη του Πιέρο: στο Ουρμπίνο, στο Πέζαρο, στην Ανκόνα, στη Φεράρα, στην Περούτζια αλλά και στη Ρώμη, ενώ στο Ρίμινι θα βρουν τη νωπογραφία στο Μαυσωλείο του Μαλατέστα, ένα από τα διασημότερα αρχιτεκτονικά έργα του Αλμπέρτι. Ο Πιέρο μάλιστα θα επηρεαστεί από τον ιταλό ουμανιστή και από το θεωρητικό του έργο, κυρίως από την πραγματεία Περί ζωγραφικής του 1435.

Η επαφή ωστόσο του Πιέρο με τη Φλωρεντία, τη μητρόπολη της οικονομίας και της τέχνης της περιόδου, είναι περιορισμένη, αν κρίνουμε από τα τεκμήρια που μαρτυρούν ότι ο καλλιτέχνης από το Σαν Σεπόλκρο θα βρεθεί εκεί μόλις για έναν χρόνο, το 1439, συνεργαζόμενος με τον δάσκαλό του Ντομένικο Βενετσιάνο για την υλοποίηση, απολεσθεισών πλέον, νωπογραφιών στην εκκλησία του νοσοκομείου της Santa Maria Nuova, στο κέντρο της Φλωρεντίας (που συνεχίζει και σήμερα τη λειτουργία του).
Ο Βενετσιάνο είναι σημαντική μορφή για τον νεαρό Πιέρο, γιατί γνωρίζει την τέχνη της Βόρειας Ιταλίας και κυρίως τη φλαμανδική ζωγραφική, η οποία θα αποδειχθεί καθοριστική για την καλλιτεχνική εξέλιξη του ζωγράφου από το Σαν Σεπόλκρο. Ωστόσο στην κοσμοπολίτικη Φλωρεντία της δεκαετίας του 1430, «δεν χρειάζεται πολλή φαντασία για να αντιληφθούμε τι είδε και ποιον συνάντησε ο Πιέρο. Τα αριστουργήματα της γενιάς του Μπρουνελέσκι, του Ντονατέλο και του Μαζάτσιο ήταν όλα εκεί, ενώ οι Γκιμπέρτι, Αντζέλικο, Λούκα ντέλα Ρόμπια, για να αναφέρουμε μόνο ορισμένους, εκτελούσαν εντατικά νέες παραγγελίες» σημειώνει ο C. Bertelli.

Το 1439 για τη Φλωρεντία δεν είναι όμως μια τυχαία ημερομηνία: πραγματοποιείται εκεί η Οικουμενική Σύνοδος για την ένωση των Εκκλησιών, με την εντυπωσιακή παρουσία, δημόσια παρέλαση σχεδόν, της βυζαντινής αυλής και τις επιβλητικές ενδυματολογικές επιλογές των σχεδόν 700 αξιωματούχων και κυρίως του αυτοκράτορα Ιωάννη Η' Παλαιολόγου.
Σαφείς εικονογραφικές επιρροές αυτής της εξωτικής σχεδόν εμπειρίας, αρχής γενομένης από τα ενδύματα και τους εκφραστικούς τρόπους, θα επισημανθούν στο έργο του Πιέρο της αμέσως επόμενης περιόδου, ενώ ακόμη και σε θεμελιώδη έργα του, όπως στη νωπογραφία της Ανάστασης στο Σαν Σεπόλκρο, η γεωμετρία της μορφής του Χριστού παραπέμπει κατευθείαν στην υποβλητική ακτινοβολία ενός βυζαντινού Παντοκράτορα.

Ο Πιέρο μεταξύ του 1450 και του 1490 κατορθώνει κάτι εξαιρετικά σημαντικό: ενοποιεί την εικονογραφική γλώσσα της ιταλικής ζωγραφικής μέσω μιας πολυχρωματικής γεωμετρικής επεξεργασίας.
Τα στοιχεία που τη χαρακτηρίζουν είναι η κρυστάλλινη αποδραματοποίηση της αφήγησης και η - συχνά φαινομενική - αποστασιοποίηση από τα συναισθήματα, ο αντινατουραλιστικός αρχαϊσμός, η κρυστάλλινη συνθετική τάξη, η αχρονική ηρεμία, ο αινιγματικός ορθολογισμός, η αφαίρεση.
Ο Πιέρο, ο πιο «αποτραβηγμένος» καλλιτέχνης της Αναγέννησης, είναι ζωγράφος της σιωπής και του μεταφυσικού μυστηρίου: δεν είναι τυχαίο ότι θα ανακαλυφθεί από ιστορικά καλλιτεχνικά κινήματα του 20ού αιώνα και από καλλιτέχνες όπως ο Σεζάν, ο Σερά, ο Καζοράτι, ο Ντε Κίρικο.
Τελετουργικός και ποιητικός, σχεδόν διανοούμενος, σχεδιάζει μορφές που αποκαλύπτονται στατικές και μεγαλοπρεπείς ως γεωμετρικά στερεά με σφριγηλή πλαστική οντότητα, μέσω της εξαίσιας φωτεινότητας των χρωμάτων, καθώς και μέσω της σαφήνειας της χωρικής σύλληψης και της προοπτικής σύνθεσης.

 Από το Θρύλος του Ιερού Σταυρού. Αρέτσο
ΑΡΕΤΣΟ
Κατά τη διάρκεια της ζωής του ο Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα έκανε πολλά ταξίδια αλλά έτρεφε πάντα βαθιά αγάπη για τον τόπο του, το μικρό Μπόργκο Σανσεπόλκρο, στην άκρη της Τοσκάνης, όπου γεννήθηκε το 1410 ή '20 ή, κατά μία νεότερη εκδοχή, το '12, όπου πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και όπου εξεμέτρησε το ζην το 1492.
Σήμερα το Εθνικό Μουσείο Μεσαιωνικής και Νεότερης Τέχνης του Αρέτσο, πρωτεύουσας της επαρχίας, του αφιερώνει τη μεγάλη έκθεση Ο Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα και οι ιταλικές Αυλές.
Με τον τίτλο της η έκθεση υποδηλώνει το γεγονός ότι ο ζωγράφος επισκέφθηκε πολλές πόλεις της Κεντρικής Ιταλίας και δούλεψε για τους ηγεμόνες τους αφήνοντας πίσω του σπουδαία έργα, πίνακες και νωπογραφίες, στη Φλωρεντία, στο Ρίμινι, στη Φεράρα, στη Ρώμη, στο Ουρμπίνο, πολλά από τα οποία έχουν χαθεί.
Εκτός από τα έργα του που άφησε στην ιδιαίτερη πατρίδα του ο ζωγράφος, η έκθεση φιλοξενεί επίσης δείγματα από τα ταξίδια του, δανεισμένα από τις άλλες πόλεις, καθώς και από το εξωτερικό, με εξαίρεση τη Φεράρα, η οποία αρνήθηκε να δανείσει τους δικούς της θησαυρούς.
Παραμελημένος για μεγάλο διάστημα, ο Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα υπήρξε ανακάλυψη των κυβιστών, οι οποίοι τον ανέσυραν από την αφάνεια και σήμερα θεωρείται κορυφαία μορφή της Αναγέννησης και είναι ο δημοφιλέστερος εκπρόσωπος του ιταλικού 15ου αιώνα.
Στην πορεία του δέχθηκε διάφορες επιδράσεις, κυρίως από τη φλωρεντινή και τη φλαμανδική τέχνη, αλλά το ύφος που ανέπτυξε τελικά είναι απόλυτα προσωπικό και αναμφισβήτητα πρωτότυπο.
Εκτός από ζωγράφος, ο Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα ήταν επίσης εξαίρετος μαθηματικός και στο έργο του συνδυάζονται, κατά το πνεύμα της εποχής, τέχνη και επιστήμη, με την αυστηρά δομημένη σύνθεση και την αρχιτεκτονική αντίληψη. Από τον συνδυασμό αναδύεται σπάνια ευαισθησία και ποίηση χάρη στα απαλά χρώματα και στην εκφραστικότητα του σχεδίου.
 

Την τελευταία περίοδο της ζωής του, χωρίς όραση πλέον, ο Πιέρο αναπτύσσει στο Σαν Σεπόλκρο επαφές για ζητήματα γεωμετρίας και προοπτικής με τον συντοπίτη του μαθηματικό Λούκα Πατσιόλι, σύμβουλο του Αλμπέρτι και του Λεονάρντο ντα Βίντσι.
Ο προβληματισμός αυτός στη συνέχεια καταγράφεται στην πραγματεία «De prospectiva pingendi», ως απόδειξη της στοχαστικής επιστημονικότητας του αναγεννησιακού δημιουργού. Ο ίδιος πιστεύει ότι οι μορφές συνδέονται μεταξύ τους και με τον χώρο μέσω αρμονικών δεσμών, οδηγώντας σε μια πραγματική «κοσμική συνήχηση».
Οι συνθέσεις του προδίδουν αμέσως τη χρήση της γεωμετρίας, ενώ καταφεύγουν συχνά στις αρμονικές χαράξεις. Το έργο του είναι μορφή, χρώμα και φως, αλλά και ό,τι ο Salvatore Settis υποστήριξε με έμφαση: «Η απόλυτη ψυχή στο έργο του Πιέρο; Η προοπτική».

Μιχαή Άγγελος


Ο Μικελάντζελο ντι Λουντοβίκο Μπουοναρότι Σιμόνι, (1475-1564), ο δικός μας Μιχαήλ-Αγγελος, ήταν γλύπτης, ζωγράφος, αρχιτέκτονας και ποιητής της Αναγέννησης.  Υπήρξε ο μοναδικός καλλιτέχνης της εποχής, του οποίου η βιογραφία εκδόθηκε πριν το θάνατό του, στους Βίους τουΤζόρζιο Βασάτι, ο οποίος επέλεξε να τον τοποθετήσει στην κορυφή των καλλιτεχνών, χρησιμοποιώντας για τον Μιχαήλ Άγγελο το προσωνύμιο ο θεϊκός.
Οι νωπογραφίες του στη Καπέλα Σιξτίνα, το άγαλμα του Δαβίδ και η Πιετά είναι απ τα πιο σπουδαία έργα του.

Πιετά(Έλεος)

Η σύνθεση έχει σχήμα πυραμίδας, και το κεφάλι της Μαρίας ταυτίζεται με την κορυφή της. Προς τα κάτω, το άγαλμα φαρδαίνει με το φόρεμα της Μαρίας, ως τη βάση, το βράχο του Γολγοθά.

Οι μορφές είναι σχετικά εκτός αναλογίας, κι αυτό οφείλεται στη δυσκολία απεικόνισης ενός ενήλικου άντρα ξαπλωμένου στην ποδιά μιας γυναίκας. Το μεγαλύτερο μέρος του σώματος της Μαρίας κρύβεται όμως από το πλούσιο φόρεμα, και έτσι η όλη σύνθεση φαίνεται σχετικά φυσική.

Τα σημάδια της σταύρωσης αντιπροσωπεύονται μονάχα με μικρά σημάδια από τα καρφιά και ένα ίχνος από την πληγή του λογχισμού στα πλευρά του Ιησού.

Καπέλα Σιξτίνα

Οροφή και πλευρές.


Λίγα λόγια για την ιστορία του έργου.
Το 1505, ο Μιχαήλ Άγγελος επέστρεψε στη Ρώμη μετά από πρόσκληση του νέου Πάπα Ιουλίου Β΄, ο οποίος του ανέθεσε τη δημιουργία ενός επιβλητικού μαυσωλείου. Το έργο αυτό τελικά έμεινε ημιτελές, ωστόσο κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας του, ο Μικελάντζελο αναλάμβανε παράλληλα και άλλες παραγγελίες. Μία από αυτές αφορούσε στην διακόσμηση του θόλου του Παπικού Παρεκκλησίου (Καπέλα Σιξτίνα), με νωπογραφίες των δώδεκα Αποστόλων. Ο Μιχαήλ Άγγελος αντιπρότεινε ένα περισσότερο σύνθετο και φιλόδοξο εγχείρημα, δημιουργώντας τελικά, σε διάστημα τεσσάρων ετών (1508-1512), περισσότερες από 300 βιβλικές φιγούρες και άλλες θρησκευτικές παραστάσεις, όπως σκηνές από την Γένεση, την ιστορία του Νώε ή τη Δευτέρα Παρουσία. Τα τέσσερα αυτά χρόνια, λέγεται, οτι ο Μικελάντζελο δεν βγήκε από την Καπέλα Σιξτίνα παρά ελάχιστα και δεν επέτρεψε σε κανέναν να δει το έργο του, δημιουργώντας έτσι μια αναστάτωση, μια φήμη και πλήθος κόσμου συνέρεε  έξω απο το Παρεκκλήσι.
 

Δαβίδ.
Η δημιουργία του Δαβίδ ακολούθησε την αρχή του ντιζένιο ( ελεύθερα από την αρχή), που βασίζεται στη γνώση της αντρικής ανθρώπινης μορφής.
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η γλυπτική είναι η υψηλότερη μορφή τέχνης γιατί μιμείται τη θεία δημιουργία.
Ο Μιχαήλ Άγγελος δούλευε έχοντας την πεποίθηση ότι ο Δαβίδ ήταν ήδη μέσα στο κομμάτι του μαρμάρου, κατά τον ίδιο τρόπο που η ψυχή βρίσκεται μέσα στο σώμα του ανθρώπου,· ο καλλιτέχνης έχει υποχρέωση να απελευθερώσει τη μορφή στην πιο τέλεια εκδοχή της.
Το άγαλμα είναι επίσης παράδειγμα της πόζας ντραπόστο.
 

 

Ραφαήλ Σάντσιο.

Ο Ραφαήλ γεννήθηκε το 1483 στο δουκάτο του Ουρμπίνο, το οποίο αποτελούσε την εποχή εκείνη σημαντικό πνευματικό κέντρο, κατά την περίοδο της ηγεμονίας του Φεντερίκο ντα Μοντεφέλτρο.
Ο πατέρας του, Τζοβάνι Σάντι, ήταν διακεκριμένος ζωγράφος που συχνά πρόσφερε τις υπηρεσίες του στην Αυλή του δούκα και έχαιρε επίσης ιδιαίτερης εκτίμησης ως ποιητής και χρονικογράφος.
Πέθανε όταν ο Ραφαήλ ήταν μόλις στην ηλικία των έντεκα ετών και ενώ τρία χρόνια νωρίτερα είχε ήδη σημειωθεί ο θάνατος της μητέρας του ονόματι Μάγια ντι Μπατίστα Κιάρλα.
Υπήρξε ο πρώτος δάσκαλος του γιου του στη ζωγραφική, ο οποίος σύμφωνα με τον Τζόρτζιο Βαζάρι μαθήτευσε αργότερα στο πλευρό του Περουτζίνο, στην Περούτζια.
Ο τελευταίος αποτελούσε έναν από τους πλέον διακεκριμένους και επιτυχημένους ζωγράφους της εποχής, αναλαμβάνοντας την εκπαίδευση του Ραφαήλ ενώ βρισκόταν στην κορυφή της δόξας του.
Η άφιξή του στην Περούτζια και η έναρξη της συνεργασίας του με τον Περουτζίνο δεν έχει προσδιοριστεί με ακρίβεια, ωστόσο τοποθετείται περίπου το 1495.

Έργα του

Η σχολή των Αθηνών.(1508-1511)

Κατηγορήθηκε ότι έβαλε και το πρόσωπό του μέσα μαζί με τους δασκάλους Λεονάντρο(το κεντρικό πρόσωπο του έργου) και Μιχαήλ-Αγγελου(αυτός που κάθεται στα σκαλιά)

Συνολικώς 58 προσωπικότητες απεικονίζονται στη νωπογραφία «Η Σχολή των Αθηνών» - στην πλειονότητά τους φιλόσοφοι και επιστήμονες της αρχαιότητας μέχρι και τον καιρό του Ραφαήλ, κάποιοι κρατούν στα χέρια διαβήτες ή υδρόγειους, μερικοί άλλοι βιβλία.
 Όμως, ποιος είναι ποιος; Για περισσότερο από τέσσερις αιώνες ειδικοί προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις σ' αυτό το ερώτημα. Θεωρείται ότι σ' αυτή την παράδοξη και διαχρονική συνάθροιση περιλαμβάνονται ο Ευκλείδης και ο Ζαρατούστρας, ενώ κάτω αριστερά γράφει στο βιβλίο του ο Πυθαγόρας.
Ο Άραβας με το τουρμπάνι που παρακολουθεί τον Πυθαγόρα πάνω από τον ώμο του, πιθανόν να είναι ο φιλόσοφος της μεσαιωνικής εποχής Αβερρόης, ίσως όμως να είναι αυτός που εισήγαγε το ψηφίο Μηδέν στην αρίθμηση.

Αριστερά, ο συγγραφέας που στηρίζεται στο υπόβαθρο κολώνας και είναι στεφανωμένος με αμπελόφυλλα, πρέπει να είναι ο φιλόσφος Επίκουρος, ενώ εικάζεται ότι η λευκοντυμένη φιγούρα δεξιά από το τουρμπάνι του Άραβα πιθανόν να είναι ο Ιησούς Χριστός, ευλόγως άφωνος και αμέτοχος μπροστά στη διαχρονική σοφία που έχει συγκεντρωθεί στην «Ακαδημία».

Σαφώς αναγνωρισμένα, ωστόσο, είναι μόνον λίγα πρόσωπα, μεταξύ των οποίων ο Πλάτων που έχει τα χαρακτηριστικά προσώπου του Leonardo da Vinci και κρατά υπό μάλης το έργο του «Τίμαιος».
 Δίπλα του, δεξιά, ο Αριστοτέλης, ο οποίος φαίνεται να έχει ζωηρή συζήτηση με τον Πλάτωνα, κρατάει στο χέρι του το σύγγραμμα «Νικομάχεια Ηθική».
 Μπροστά τους, απλωμένος στα σκαλιά είναι ο Διογένης, που ήταν ο κυριότερος εκπρόσωπος της κυνικής φιλοσοφίας και διεκήρυττε την αυτάρκεια - λέγεται ότι ζούσε σε πιθάρι.
 Σε πρώτο πλάνο, στο κέντρο, στηριζόμενος σε μαρμάρινο κύβο, φαίνεται να είναι ο Ηράκλειτος, ο οποίος έχει παρασταθεί με όμοιο τρόπο σε ένα πίνακα του Michelangelo Buonarotti, γι' αυτό του μοιάζει στο πρόσωπο, όπως τον απέδωσε ο Ραφαήλ.Μυστηριώδης παραμένει κυρίως η δεξιά πλευρά της νωπογραφίας, όπου λίγες μορφές έχουν αναγνωριστεί με βεβαιότητα. Μια νεότερη πρόταση παρουσιάζει ο Γερμανός μελετητής Φρανκ Κάιμ, συνεργάτης του Πανεπιστημίου της Ουλμ. Ο Κάιμ ερμηνεύει την αινιγματική γωνία της τοιχογραφίας ως καλλιτεχνική απεικόνιση «μιας αστρονομικής διένεξης», που χαρακτήριζε την εποχή της Αναγέννησης -«τη διάσταση μεταξύ γεωκεντρικής και ηλιοκεντρικής κοσμοθεωρίας».

Η αλήθεια είναι πως λίγο πριν από τη δημιουργία της νωπογραφίας είχε έλθει ξανά στην επικαιρότητα αυτή η διένεξη, λόγω επανέκδοσης του έργου του αρχαίου Ελληνα αστρονόμου Αρίσταρχου του Σάμιου. Ο μαθηματικός της Αλεξανδρινής περιόδου ήταν από τους πλέον ένθερμους υποστηρικτές της θεωρίας πως η Γη περιστρέφεται γύρω από την πύρινη ηλιακή σφαίρα. Στην εποχή του θεωρήθηκε βλάσφημος και είχε πολλάκις απειληθεί με θανάτωση, ενώ δεν έγινε γνωστός κανένας αξιόλογος οπαδός των ιδεών του.

Η αναδημοσίευση των «αιρετικών» απόψεων του Αρίσταρχου προκάλεσε νέο κύμα οργής, διαφωνιών αλλά και σύγχυσης στο επιστημονικό κατεστημένο. Ο Νικόλαος Κοπέρνικος -που από το 1496 ζούσε σε ιταλικό έδαφος- υιοθέτησε την ιδέα του ηλιοκεντρικού συστήματος και τη στήριξε με ατράνταχτες επιστημονικές αποδείξεις. Το πρωτοποριακό του σύγγραμμα είδε το φως μετά το 15ΟΟ - ωστόσο αμφισβητήθηκε έντονα από πολλούς. Ο Λούθηρος, για παράδειγμα, χαρακτήρισε την ηλιοκεντρική θεωρία του Αρίσταρχου μωρολογία. Αντίθετα, η παπική Έδρα κράτησε αρχικά μάλλον ουδέτερη στάση και μόλις μετά το 152Ο επιτέθηκε με σφοδρότητα εναντίον των εκπροσώπων της νέας κοσμοθεώρησης. Ο Τζιορντάνο Μπρούνο κατέληξε στην πυρά (16OO) και ο Γαλιλαίος σε κατ' οίκον περιορισμό (1633).

Σ' αυτό το ιστορικό πλαίσιο ο Φρ. Κάιμ προσπαθεί να λύσει το πολύχρωμο αίνιγμα του Ραφαήλ. «Ο γηραιός άνδρας δεξιά επάνω με το σκούρο πορφυρό ένδυμα είναι ο Αρίσταρχος», δηλώνει, διευκρινίζοντας πως βασίζεται σε ένα άλλο αναγεννησιακό έργο, όπου ο Σάμιος αστρονόμος και μαθηματικός απεικονίζεται με την ίδια ενδυμασία και γκρίζα γενειάδα. Ο γέροντας δίπλα του με τον γαλαζωπό μανδύα και το ραβδί θεωρεί ο Κάιμ ότι είναι ο Κλεάνθης από την Άσσο της Τρωάδας, που διηύθυνε τον 3ο αιώνα μια φιλοσοφική σχολή στην Αθήνα και κατήγγειλε τον Αρίσταρχο στο δικαστήριο για «ασέβεια» και ότι «διαταράσσει την ηρεμία των θεών», ζητώντας την εκτέλεσή του. Μετά από αυτές τις κινήσεις διέφυγε ο Αρίσταρχος στην Αλεξάνδρεια - από παλαιότερα υφίσταντο οι επιστήμονες διώξεις από θεόπληκτους! Βέβαια, δεν είναι προφανές γιατί να έχει απεικονίσει ο Ραφαήλ έναν ασήμαντο δάσκαλο της αρχαιότητας, ο οποίος έμεινε στην Ιστορία ως κατήγορος κάποιου πρωτοπόρου αστρονόμου!

Και τις άλλες μορφές στη δεξιά γωνία ο Γερμανός ειδικός τις ερμηνεύει ως μαχητές στη διένεξη για τις τροχιές των πλανητών και τη διάταξη του Σύμπαντος. «Η φιγούρα με την υδρόγειο θεωρήθηκε ως ο Ζαρατούστρας, λόγω του ανατολίτικου σκούφου - όμως αυτό είναι μάλλον ανόητο», λέει. Η δική του πρόταση είναι ότι πρόκειται για τον Σέλευκο τον Βαβυλώνιο, λόγιο που ζούσε στην Ανατολή κι υπήρξε ο μοναδικός παρατηρητής των αστέρων στην αρχαιότητα, και ο οποίος υπερασπίστηκε σθεναρά τον ηλιοκεντρισμό.Απέναντί του -αναμφισβήτητα- στέκεται ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (100-175 μ.Χ.), που με τα συγγράμματά του κατέστησε την πλάνη τού γεωκεντρισμού διδασκαλία. Στο φρέσκο παρουσιάζεται τυλιγμένος σε χρυσαφί ένδυμα, φορώντας και κορόνα. Οι δύο άνδρες στέκονται άκαμπτοι με βλέμμα στραμμένο προς μια μορφή με λευκά, σαν να προσδοκούν απ' αυτήν να διαιτητεύσει στην αντιδικία τους.

Μέχρι τώρα κανείς δεν είχε ιδέα ποιος θα μπορούσε να απεικονίζεται, αν και κατά μία ισχυρή εκδοχή πρόκειται για τον συνάδελφο του Ραφαήλ, τον Τζιοβάνι Μπάτζι με το παρατσούκλι «Il Sodoma» (1477-1549), ο οποίος είχε κάνει καλλιτεχνικές προεργασίες στο ίδιο κτήριο που ολοκλήρωσε τελικά ο Σάντσιο. Ο Φρ. Κάιμ θεωρεί, ότι «πρόκειται για τον ίδιο τον Κοπέρνικο». Τόσο η ηλικία όσο και η κόμη και τα χαρακτηριστικά του προσώπου της φιγούρας του Ραφαήλ θα ταίριαζαν με εκείνα του Πολωνού αστρονόμου -ενώ «με την ανοικτόχρωμη φορεσιά ο καλλιτέχνης θέλησε να αποδώσει συμβολικώς το νέο ξεκίνημα στη συγκεκριμένη επιστήμη», διευκρινίζει ο Φρ. Κάιμ.

Κατά τη διάρκεια του μακρού του ταξιδιού στον Νότο ο Κοπέρνικος είχε έντονη επίδραση σε καλλιτεχνικό και επιστημονικό κόσμο, όπως και στον κλήρο της Ιταλίας. Το 15ΟΟ έδωσε μάλιστα και διαλέξεις περί κοσμολογίας στο Βατικανό, εντυπωσιάζοντας και τον ίδιο τον Πάπα, ο διάδοχος του οποίου έδωσε και την παραγγελία για τη νωπογραφία.

 

 

 

 

Το πρώτο από τα δύο καταπληκτικά videos  γιά το φαινόμενο  Μιχαήλ-Αγγελος απο το φίλος μας που είχε την υπομονή να το συνθέσει. Τον ευχαριστούμε πολύ!

Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni
6 /3/1475 18/2/1564)Μιχαήλ Άγγελος- ιταλός ζωγράφος Αναγέννησης-
Γλύπτης-Αρχιτέκτονας-Ποιητής-Καπέλα Σιξτίνα στη Ρώμη:
σκηνές από τη Γένεση στο ταβάνι- η τελευταία κρίση στον τοίχο-αλαζονικός με τους άλλους καιδυσαρεστημένος με τον εαυτό του-Θεμελιώδους σημασίας στην τέχνη του Μιχαήλ Αγγέλου είναι η αγάπη του στον άνδρα &την ομορφιά, η οποία τον προσέλκυσε αισθητικά & συναισθηματικά.
-Πίστευε ότι η δουλειά του ως γλυπτικής,ήταν να απελευθερώσει τη μορφή που έχειήδη φυλακιστεί στην πέτρα-Έτσι και η ανθρώπινη ψυχή είναι ένας κρατούμενος που προσπαθεί να απαλλαγεί από σωματική της μορφή.

Μεταφέρω εδώ ότι έγραψε  κάτω απ το βιντεο σαν επεξηγήσεις, αποδίδοντας τον ελάχιστο σεβασμό για το έργο που έκανε.

Απ την εκπληκτική σειρά: μιά φορά και ένα καιρό..ήταν ο άνθρωπος.

Γιατί έχουμε και μικρά παιδιά που θέλουν να μάθουν για τέχνη.Απολαύστε το!